wtorek, 10 marca 2015

STAROŻYTNY EGIPT


mapa Egiptu

Informacje ogólne

-rytm życia Egipcjan regulował Nil
-religia w ścisłym związku z ustrojem - sztuka związana z władzą i religią. 
-wybrzeża Nilu pokryte bujną roślinnością - stąd papirus i kwiaty lotosu częstym motywem w malarstwie i architektonicznych detalach. Ptactwo, ryby i inne zwierzęta przedstawiane w sztuce
-poza Nilem pustynny krajobraz - brak drewna, lasów
-duże złoża kamienia, piaskowca, bazaltu, granitu, wapienia - używane w architekturze świątyń, grobowców, monumentalnej rzeźbie
-złoża kamieni półszlachetnych: turkusów, agatów, ametystów, kryształu górskiego oraz złoto - służyły do wyrobu biżuterii i zdobienia przedmiotów codziennego użytku w bogatych domach.

Religia
-Wielobóstwo (charakter politeistyczny)
-Wielu bogów czczono pod postaciami zwierząt.
Bóg słońca Re przedstawiony z dyskiem słonecznym i głową sokoła

Bogini miłości Bastet - przedstawiana jako kot lub kobieta z głową kota

-powszechny kult boga słońca - Re i boga świata podziemnego - Ozyrysa
-wiara w życie pozagrobowe 
-wiara w to że pozagrobowym  życiem wiecznym może się cieszyć tylko ten, którego ciało nie uległo zniszczeniu - stąd mumifikacja zwłok, budowanie grobowców i wyposażanie ich w sprzęty i amulety

Ustrój
U szczytu hierarchii faraon uważany za boga. Potem kapłani, urzędnicy, a na końcu rzemieślnicy i chłopi. Z czasem kult faraona uległ osłabieniu na rzecz lokalnych bóstw. Stąd z czasem zaprzestano budowy piramid (grobowce) a zaczęto budować świątynie. 

Sztuka
-pełni funkcję ideologiczną, powstaje na zlecenie klasy rządzącej
-sztuka monumentalna służy władzy i religii. Wzmacnia wierzenia religijne, gloryfikuje władzę.
-artyści nie tworzyli osobistych wypowiedzi, ich twórczość obrazowała istniejący w państwie porządek rzeczy

Architektura świecka
-domostwa prymitywne i nietrwałe z suszonej cegły i mułu nilowego
-pałace faraonów również nietrwałe. Nie przetrwały do dziś. Były to kompleksy niskich pomieszczeń z ogrodem i stawem

Architektura grobowcowa
Budulcem jest kamień.
- Mastaba pierwsza forma grobowca. Był to kopiec w kształcie nasypu ziemnego o ukośnych ścianach, z kamienia lub cegły. Pod ziemią sarkofag z mumią zmarłego

mastaba

mastaba

Piramidy - faraonowie wznosili grobowce-piramidy jeszcze za swojego życia. Budowane przez chłopów w czasie wolnym od zbiorów i zasiewów.

-Piramida schodkowa Dżesera - najstarsza, gdzie po raz pierwszy zastosowano kamień jako materiał budulcowy
Piramida schodkowa Dżesera

-Piramidy w Gizie - najsłynniejszy kompleks piramid. Składa się na niego piramida Cheopsa, Chefrena i Mykerinosa, słynny sfinks o twarzy faraona Chefrena i ciele lwa.
Piramidy miały kształt ogromnych ostrosłupów. Pod ziemią w centrum znajdowała się komora grobowa z sarkofagiem Faraona.

Kompleks piramid w Gizie

piramida Cheopsa w Gizie

sfinks Chefrena w Gizie
sfinks Chefrena w Gizie


 -grobowce kute w skałach - w czasach późniejszych osoba faraona traci na znaczeniu i zaniechano budowy piramid. Grobowce są kute w skale. Największa ich liczba znajduje się w Dolinie Królów i Królowych. Tutaj znaleziono pierwszy w dziejach archeologii egipskiej nietknięty grób królewski z pełnym wyposażeniem - grobowiec Tutenchamona.
Dolina Królów

Grobowiec Tutenchamona w Dolinie Królów

Świątynie
-budowane z kamienia
-monumentalne
-formy ciężkie, zwarte, uproszczone, bez prześwitów
-duża ilość kolumn i filarów - z powodu ciężkości kamienia, przy wielkich powierzchniach sal kolumny i filary pełniły funkcję konstrukcyjną, podtrzymującą. 
Filar był potężną podporą pionową z kamienia o przekroju czworoboku
Kolumna - filar o przekroju koła. Najpierw prosta, później zdobiona


kolumny w Świątyni w Karnaku


Świątynia Ramzesa II w Abu Simbel


Świątynia królowej Hatszepsut


Rzeźba

- monumentalna
- większe rzeźby wykonane w granicie i bazalcie ; mniejsze - drewno, wapień, muł nilowy
- relief i rzeźbę pełną malowano (polichromia)

relief - płaskorzeźba - na murach i kolumnach grobowców i świątyń

Kompozycja w rzeźbie
-postać stojąca, siedząca lub krocząca - nieruchoma
-dostojna, pełna godności, oficjalna
-układ frontalny
-ciało i twarz przedstawione bez wad anatomicznych, w ponadczasowej młodości
-ukazana hierarchia społeczna wielkością rzeźb

posąg Chefrena

posąg Horusa

Mykerinos i dwie boginie 

Mykerinos z małżonką

maska Tutenchamona

maska Tutenchamona



Malarstwo

-funkcja:
ideologiczna - przekazanie wiadomości religijnych i historycznych . 
zdobnicza

-perspektywa pasowa - podzielona na poziome pasy
-przestrzeń umownie pokazana
-znaki pisarskie hieroglify
-pismo ściśle związane z dziełami sztuki
-ciepła gama barw o przewadze brązów, żółci i czerwieni
-cienki barwny kontur
-płaska plama barwna

polowanie na dzikie ptactwo 

tancerka i dwie muzykantki 

perspektywa, kompozycja pasowa

relief - płaskorzeźba

hieroglify



KANON

W Egipcie utrwalił się kanon (zbiór zasad) 

-kanon w rzeźbie
królowie przedstawiani jako osoby młode, bez wad. W pozycji siedzącej lub kroczącej. Były to postaci o największym wzroście. Przedstawione obok żona czy córka, to osoby niższe - dużo mniejsza skala. Urzędnicy przedstawieni dużo bardziej realistycznie i swobodnie. Lud zawsze w ruchu, przy pracy

-w płaskorzeźbie, malarstwie i rysunku postać przedstawiona zgodnie ze stałymi zasadami:
głowa i kończyny z profilu, barki i oko frontalnie, biodra w ujęciu 3/4. 

-kompozycja w układach pasowych
-kolumny i filary stylizowane na kształt pni i łodyg roślin. Głowice naśladują formę kwiatu lotosu lub liści palmowych

Sztuka za czasów Echnatona - odstępstwo od kanonu

Czas panowania Echnatona - Amenchotepa IV (żona Nefretete) są szczególnym epizodem w dziejach Egiptu. 
- zerwanie z religia politeistyczną - jeden bóg - bóg słońca Aton
- władca popierał sztukę wolną od schematów 
- twarze i sylwetki władcy i jego żony przedstawione realistycznie
- malowidła i reliefy przedstawiają życie rodzinne faraona, ukazują radość, życie rodzinne...
-po śmierci Echnatona wrócono do dawnych kanonów

głowa królowej Nefretete

Echnaton

malowidło przedstawiające córki Echnatona

płaskorzeźba (relief) - Echnaton z rodziną




Brak komentarzy:

Prześlij komentarz