mapa Egiptu
Informacje ogólne
-rytm życia Egipcjan regulował Nil
-religia w ścisłym związku z ustrojem - sztuka związana z władzą i religią.
-wybrzeża Nilu pokryte bujną roślinnością - stąd papirus i kwiaty lotosu częstym motywem w malarstwie i architektonicznych detalach. Ptactwo, ryby i inne zwierzęta przedstawiane w sztuce
-poza Nilem pustynny krajobraz - brak drewna, lasów
-duże złoża kamienia, piaskowca, bazaltu, granitu, wapienia - używane w architekturze świątyń, grobowców, monumentalnej rzeźbie
-złoża kamieni półszlachetnych: turkusów, agatów, ametystów, kryształu górskiego oraz złoto - służyły do wyrobu biżuterii i zdobienia przedmiotów codziennego użytku w bogatych domach.
Religia
-Wielobóstwo (charakter politeistyczny)
-Wielu bogów czczono pod postaciami zwierząt.
Bóg słońca Re przedstawiony z dyskiem słonecznym i głową sokoła
Bogini miłości Bastet - przedstawiana jako kot lub kobieta z głową kota
-powszechny kult boga słońca - Re i boga świata podziemnego - Ozyrysa
-wiara w życie pozagrobowe
-wiara w to że pozagrobowym życiem wiecznym może się cieszyć tylko ten, którego ciało nie uległo zniszczeniu - stąd mumifikacja zwłok, budowanie grobowców i wyposażanie ich w sprzęty i amulety
Ustrój
U szczytu hierarchii faraon uważany za boga. Potem kapłani, urzędnicy, a na końcu rzemieślnicy i chłopi. Z czasem kult faraona uległ osłabieniu na rzecz lokalnych bóstw. Stąd z czasem zaprzestano budowy piramid (grobowce) a zaczęto budować świątynie.
Sztuka
-pełni funkcję ideologiczną, powstaje na zlecenie klasy rządzącej
-sztuka monumentalna służy władzy i religii. Wzmacnia wierzenia religijne, gloryfikuje władzę.
-artyści nie tworzyli osobistych wypowiedzi, ich twórczość obrazowała istniejący w państwie porządek rzeczy
Architektura świecka
-domostwa prymitywne i nietrwałe z suszonej cegły i mułu nilowego
-pałace faraonów również nietrwałe. Nie przetrwały do dziś. Były to kompleksy niskich pomieszczeń z ogrodem i stawem
Architektura grobowcowa
Budulcem jest kamień.
- Mastaba pierwsza forma grobowca. Był to kopiec w kształcie nasypu ziemnego o ukośnych ścianach, z kamienia lub cegły. Pod ziemią sarkofag z mumią zmarłego
mastaba
.JPG)
mastaba
Piramidy - faraonowie wznosili grobowce-piramidy jeszcze za swojego życia. Budowane przez chłopów w czasie wolnym od zbiorów i zasiewów.
-Piramida schodkowa Dżesera - najstarsza, gdzie po raz pierwszy zastosowano kamień jako materiał budulcowy
Piramida schodkowa Dżesera
-Piramidy w Gizie - najsłynniejszy kompleks piramid. Składa się na niego piramida Cheopsa, Chefrena i Mykerinosa, słynny sfinks o twarzy faraona Chefrena i ciele lwa.
Piramidy miały kształt ogromnych ostrosłupów. Pod ziemią w centrum znajdowała się komora grobowa z sarkofagiem Faraona.
Kompleks piramid w Gizie
piramida Cheopsa w Gizie
sfinks Chefrena w Gizie
sfinks Chefrena w Gizie
-grobowce kute w skałach - w czasach późniejszych osoba faraona traci na znaczeniu i zaniechano budowy piramid. Grobowce są kute w skale. Największa ich liczba znajduje się w Dolinie Królów i Królowych. Tutaj znaleziono pierwszy w dziejach archeologii egipskiej nietknięty grób królewski z pełnym wyposażeniem - grobowiec Tutenchamona.
Dolina Królów
Grobowiec Tutenchamona w Dolinie Królów
Świątynie
-budowane z kamienia
-monumentalne
-formy ciężkie, zwarte, uproszczone, bez prześwitów
-duża ilość kolumn i filarów - z powodu ciężkości kamienia, przy wielkich powierzchniach sal kolumny i filary pełniły funkcję konstrukcyjną, podtrzymującą.
Filar był potężną podporą pionową z kamienia o przekroju czworoboku
Kolumna - filar o przekroju koła. Najpierw prosta, później zdobiona
kolumny w Świątyni w Karnaku
Świątynia Ramzesa II w Abu Simbel
Świątynia królowej Hatszepsut
Rzeźba
- monumentalna
- większe rzeźby wykonane w granicie i bazalcie ; mniejsze - drewno, wapień, muł nilowy
- relief i rzeźbę pełną malowano (polichromia)
relief - płaskorzeźba - na murach i kolumnach grobowców i świątyń
Kompozycja w rzeźbie
-postać stojąca, siedząca lub krocząca - nieruchoma
-dostojna, pełna godności, oficjalna
-układ frontalny
-ciało i twarz przedstawione bez wad anatomicznych, w ponadczasowej młodości
-ukazana hierarchia społeczna wielkością rzeźb
posąg Chefrena
posąg Horusa
Mykerinos i dwie boginie
Mykerinos z małżonką
maska Tutenchamona
maska Tutenchamona
Malarstwo
-funkcja:
ideologiczna - przekazanie wiadomości religijnych i historycznych .
zdobnicza
-perspektywa pasowa - podzielona na poziome pasy
-przestrzeń umownie pokazana
-znaki pisarskie hieroglify
-pismo ściśle związane z dziełami sztuki
-ciepła gama barw o przewadze brązów, żółci i czerwieni
-cienki barwny kontur
-płaska plama barwna
polowanie na dzikie ptactwo
tancerka i dwie muzykantki
perspektywa, kompozycja pasowa
relief - płaskorzeźba
hieroglify
KANON
W Egipcie utrwalił się kanon (zbiór zasad)
-kanon w rzeźbie
królowie przedstawiani jako osoby młode, bez wad. W pozycji siedzącej lub kroczącej. Były to postaci o największym wzroście. Przedstawione obok żona czy córka, to osoby niższe - dużo mniejsza skala. Urzędnicy przedstawieni dużo bardziej realistycznie i swobodnie. Lud zawsze w ruchu, przy pracy
-w płaskorzeźbie, malarstwie i rysunku postać przedstawiona zgodnie ze stałymi zasadami:
głowa i kończyny z profilu, barki i oko frontalnie, biodra w ujęciu 3/4.
-kompozycja w układach pasowych
-kolumny i filary stylizowane na kształt pni i łodyg roślin. Głowice naśladują formę kwiatu lotosu lub liści palmowych
Sztuka za czasów Echnatona - odstępstwo od kanonu
Czas panowania Echnatona - Amenchotepa IV (żona Nefretete) są szczególnym epizodem w dziejach Egiptu.
- zerwanie z religia politeistyczną - jeden bóg - bóg słońca Aton
- władca popierał sztukę wolną od schematów
- twarze i sylwetki władcy i jego żony przedstawione realistycznie
- malowidła i reliefy przedstawiają życie rodzinne faraona, ukazują radość, życie rodzinne...
-po śmierci Echnatona wrócono do dawnych kanonów
głowa królowej Nefretete
Echnaton
malowidło przedstawiające córki Echnatona
płaskorzeźba (relief) - Echnaton z rodziną
